Research of cultural and natural landscape in Apuseni Mountains

W terminie 17.09.2023 – 24.09.2023 zostały przeprowadzone badania naukowe w Górach Zachodniorumuńskich pod tytułem : „Badanie krajobrazu kulturowego i naturalnego w Górach Zachodniorumuńskich”. W wyjeździe uczestniczyli: Kacper Armentowicz, Magdalena Nowak, Nikola Bryg, Mateusz Mirlak, Michał Pawłowski, Alicja Szklarczyk, Kacper Windak oraz opiekun naukowy projektu, dr. hab. Jarosław Balon, prof. UJ. 

Głównym celem wyjazdu była ocena krajobrazu pod kątem antropogenicznego stopnia przekształcenia. Dodatkowo zostały pobrane próbki do analiz z zakresu geografii fizycznej.

Odwiedzonymi miastami były m.in., : Kluż Napoka, Deva, Sebes, Sibiu, Calnic, Alba Iulia. Poznane zostały krajobrazy miejskie, od tych mocno zniekształconych przez człowieka, a także krajobrazy naturalne. Pozwoliło to uczestnikom wyjazdu poznać kraj wieloaspektowo i z różnych perspektyw: turystycznej, przyrodniczej czy też środowiskowej.

Głównymi punktami były: Rezerwat Przyrody Cheile Turzii z naturalnie wyrzeźbionym wąwozem Turks, Geamana – zatopiona wioska, w skutek zlewania do jeziora toksyn z okolicznych kopalń i zakładów przemysłowych, Curcubăta Mare – najwyższy szczyt Masywu Biharu i całych Gór Zachodniorumuńskich (wznoszący się na wysokość 1849 m n.p.m.), Kopalnia soli Salina Turda, Jaskinia Lodowa Scărişoara.

Wyniki

Stwierdzono występowanie obszarów o bardzo różnym stopniu przekształcenia. Wyróżniono krajobrazy naturalne, o znikomym stopniu przekształcenia po krajobrazy kulturowe, w tym całkowicie zdegradowane krajobrazy przemysłowe. Krajobraz Gór Zachodniorumuńskich podlega antropopresji, przez którą jest kształtowany. Nie jest regułą, że stopień naturalności rośnie wraz z wysokością bezwzględną.

Różnorodny program badań pozwolił uczestnikom zdobyć wiedzę na założony temat zdobytą poprzez własne doświadczenia.

--

Projekt został sfinansowany ze środków Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości na Uniwersytecie Jagiellońskim przekazanych Wydziałowi Geografii i Geologii oraz Fundacji Studentów i Absolwentów UJ „Bratniak”; Rady Kół Naukowych.

Fotorelacja wyjazdowa

Fot. 1. Jaskinia Lodowa Scarisoara

Fot. 1. Ice cave Scarisoara

Fot.2. Kopalnia soli Salina Turda

Fot. 2. Salt mine Salina Turda

Fot. 3. Zatopiona wioska Geamana

Fot. 3. Sink village Geamana

Fot. 4. Zanieczyszczona woda z kopalni

Fot. 4. Pollute water from mine

Fot. 5. Rezerwat geologiczny w miejscowości Sebes

Fot. 5. Geological reserve in Sebes

Fot. 6. Skamieliny w rezerwacie Dealul cu Melci

Fot. 6. Petryfications in reserve Dealul cu Melci

Fot. 7. Szczyt Bihor

Fot. 7. Bihor peak

Fot. 8. Odkrywka glebowa w piętrze subalpejskim

Fot. 8. Soil outcrop in subalpine floor

Geodiversity Assessment of the Meliata and Silica Unit and Aggtelek - Slovak Karst Region in the Inner Western Carpathians with Point Rating Method

Studencki zespół badawczy z Koła Naukowego Geologów Studentów UJ, w okresie od 4 do 11 czerwca 2023 roku realizował projekt: „Ocena geozróżnicowania obszaru jednostek Meliata i Silica oraz Krasu Słowacko-Węgierskiego w Wewnętrznych Karpatach Zachodnich metodą bonitacji punktowej”. Projekt był finansowany ze środków przeznaczonych w ramach programu Inicjatywa Doskonałości oraz ze środków otrzymanych przez Fundację Studentów i Absolwentów Uniwersytetu Jagiellońskiego „Bratniak”. Projekt odbył się w ramach kursu terenowego prowadzonego przez profesora H.J. Gawlicka z Montanuniversität Leoben.

W skład grupy prowadzącej badania wchodzili studenci Wydziału Geografii i Geologii, z kierunku Geologii i Earth Sciences in a Changing World – Beata Luiza Notter (kierownik projektu), Weronika Zagórska (zastępca projektu), Adelajda Gabriel, Krzysztof Rolka, Andrea Karen, Huyen Nguyen, Paulo Castrodad Echevaria, Mikołaj Suchecki, Nhung Phan. Opiekunami naukowymi projektu byli dr Elżbieta Machaniec i dr Michał Stachacz. W naszych badaniach wsparł nasz również dr Maciej Kania.

Teren badań

Badany teren wchodzi częściowo w obręb obszaru “Jaskinie Krasu Słowacko – Węgierskiego (Aggtelek)”, który został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 1995. Jednakże mało znanym jest fakt, że rejon ten jest też niezwykle zróżnicowany i skomplikowany pod względem geotektonicznym. Stanowi on zatem cenne źródło dla poznania historii geologicznej Wewnętrznych Karpat Zachodnich. Część tego obszaru została opisana w artykule Telbisz T. i inni z 2020 roku. Zatem obszarem tym pod względem oceny georóżnorodności zaczęto interesować się stosunkowo niedawno - wiele z interesujących stanowisk i odsłonięć nie została należycie udokumentowana, informacje na temat ich lokalizacji i geologii są ograniczone (często jedynie w języku węgierskim i, słowackim). Stanowi to zarówno problem dla dalszych badań w kierunku poznania obszaru, jak i popularyzacji jego atrakcyjności geoturystycznej, zarówno wśród naukowców i laików zainteresowanych geoturyzmem.        

Z tego powodu podjęto badania w celu rozpoznania najciekawszych pod względem geologicznym stanowisk dla wspomnianego obszaru, tworząc finalnie mapę geostanowisk z wykorzystaniem aplikacji ArcGIS Field Maps.  

Podjęte aktywności

W ramach badań, podczas codziennych wypraw terenowych, zespół dokonał dokumentacji najbardziej atrakcyjnych geologicznie stanowisk, istotnych dla odtworzenia historii geologicznej obszaru. Odwiedzono liczne odsłonięcia wapieni z mikroskamieniałościami (m.in. w starych kamieniołomach), marmurów, radiolarytów, jak i odsłonięcia struktur tektonicznych, np. fałdów sprzężonych i szewronowych, a także odsłaniające się na powierzchni łupki glaukofanowe. Grupa badawcza udała się też do samodzielnie wytypowanych stanowisk, takich jak wodospady Hajskie czy jaskinia Baradla, celem urozmaicenia wykonywanej mapy geostanowisk badanego obszaru.

Dodatkowym etapem realizacji projektu była codzienna grupowa ewaluacja odwiedzonych geostanowisk na podstawie kryterium oceny geostanowisk dla zrównoważonego planowania i zarządzania, zaproponowanego przez Dorotę Annę Suzuki oraz Hideo Takagi. Wynika z niej, że badany obszar jest na ogół atrakcyjny pod względem georóżnorodności, szczególnie pod względem bezpieczeństwa i dostępności, czyli m.in. cechuje się dużym zagęszczeniem atrakcji oraz wysokimi wartościami estetycznymi, naturalnymi i antropogenicznymi. Natomiast niskie wskaźniki dla wartości edukacyjnej i wartości informacyjnej dla turystów wynikają z braku informacji na temat stanowisk na panelach informacyjnych bądź w przeglądarce internetowej i wskazują na konieczność pracy w tych obszarach w celu lepszego promowania regionu.     

Co więcej, pobrano próbki skał z poszczególnych stanowisk i z najciekawszych okazów wykonano zgłady oraz preparaty mikroskopowe. Otrzymane wyniki są zadawalające, a zebrane dane pozwalają na prowadzenie dalszych badań w tym zakresie. Planuje się szczegółowe opisanie okazów i wykonanie katalogu przedstawiającego rezultaty. Kolekcja zgładów umieszczona została na wystawie w budynku Instytutu Nauk Geologicznych. Rezultaty pracy studenckiej grupy badawczej zostaną w przyszłości opisane, a zespół podejmie próbę publikacji wyników w recenzowanym czasopiśmie. Wstępne wyniki projektu zostały już zaprezentowane podczas ogólnopolskiej studenckiej konferencji naukowej „Dni Nauk o Ziemi”. 

Więcej:

Link do treści opublikowanych w Internecie:

https://www.facebook.com/kolonaukowegeologowstudentowuj/posts/pfbid02vXf2fTmeoG1QyGZyZv2hSyy2QTqvTDtQkE974J3RWjytYXAPncERywy3tipCFy46l

Mapa badanego terenu:

https://uj.maps.arcgis.com/apps/instant/basic/index.html?appid=11e6bdd3221a4c09be282f8f76c5ca8a

Prezentacja ze wstępnymi wynikami projektu wraz z abstraktem:

https://drive.google.com/drive/folders/1AGOITo2SyL-InM0-Sm9UVy2Ydmvlnepv?usp=drive_link

--

Projekt został sfinansowany ze środków Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości na Uniwersytecie Jagiellońskim przekazanych Wydziałowi Geografii i Geologii.

Fotorelacja

Grupa projektowa wraz ze studentami geologii Uniwersytetu w Leoben w Austrii oraz prof. Hans-Jürgen Gawlick, przewodnikiem zajęć terenowych
Project group with students from the University of Leoben in Austria and prof. Hans-Jürgen Gawlick, leader of the field activities

Odsłonięcie jednego z wielu fałdów w badanym regionie 
Outcrop of one of the many folds in the researched region
Fot. Notter BL

Prace rozpoznawcze w odsłonięciu w jednym z wielu odwiedzonych kamieniołomów w badanym regionie   
Reconnaissance work at an outcrop in one of the many explored quarries in the researched region
Fot. Notter BL

Analysis of Particulate Matter (PM) in the Rooms of the Building of the Institute of Geological Sciences, Jagiellonian University

Uczestnicy projektu: Aleksandra Żmudzińska, Daniel Grzybczak, Filip Gałka, Jakub Wcisło, Mariusz Lemke, Yingzun He

Opiekuni naukowi projektu: Marek Michalik, Kinga Jarosz

Cele projektu:

• zbadanie wielkości, morfologii i składu chemicznego cząstek stałych znajdujących się w pomieszczeniach Instytutu Nauk Geologicznych
• próba określenia wpływu, jaki te cząstki mogą mieć na zdrowie pracowników i studentów Instytutu na podstawie danych literaturowych

Opis badań:

W ramach projektu, studencki zespół badawczy przeprowadził analizy zanieczyszczeń powietrza wewnętrznego w budynku Instytutu Nauk Geologicznych UJ.  W pierwszym kroku dokonano starannego doboru miejsc, z których pobierane były próbki. Wyselekcjonowane pomieszczenia miały reprezentować różnorodność w zakresie ich użytkowania, odzwierciedlając tym samym różne typy środowisk, w których studenci i pracownicy uczelni spędzają czas. Celowe wybranie miejsc o zróżnicowanym przeznaczeniu miało na celu uzyskanie jak najbardziej kompleksowego obrazu jakości powietrza w różnych typach przestrzeni akademickich.

Na przestrzeni miesiąca, zespół przeprowadził kampanię poboru próbek, wykorzystując zarówno aspirator niskoprzepływowy jak i metodę polegającą na zebraniu osadu z depozycji. Po pozyskaniu próbek, studencki zespół badawczy rozpoczął drugą fazę projektu, koncentrując się na dokładnym udokumentowaniu i analizie cząstek stałych pochodzących z pomieszczeń Instytutu Nauk Geologicznych. Badanie próbek metodą SEM-EDS ujawniło m.in. obecność cząstek sadzy, smolistych cząstek kulistych czy cząstek bogatych w metale. Jest o tyle istotne, iż obecność tych substancji może mieć wpływ na zdrowie. Dodatkowo studencki zespół badawczy miał możliwość przeprowadzenia dodatkowych analiz przy wykorzystaniu transmisyjnego mikroskopu elektronowego (TEM), co umożliwiło wzbogacenie analizy, jak i podwyższenie kompetencji uczestników.

Poniżej przedstawiono przykłady cząstek zanieczyszczających powietrze atmosferyczne w budynku Instytutu Nauk Geologicznych: sadzy (Fig. 1-2), cząstki bogatej w Si i Fe (Fig. 3-4) oraz tlenku Fe (Fig. 5-6).

Fig. 1. Cząstka sadzy z powietrza wewnętrznego sali 0.10 (SEM)

Fig. 1. Soot particle from indoor air of the room 0.10 (SEM)

Fig. 2. Obraz HRTEM sadzy obecnej w powietrzu wewnętrznym; widoczna struktura krystaliczna

Fig.2. HRTEM image of soot present in indoor air; visible crystal lattice planes

Fig. 3. Cząstka bogata w Fe i Si z powietrza wewnętrznego biblioteki ING (SEM); czerwony kwadrat – obszar analizy chemicznej (Fig. 4)

Fig. 3. Particle rich in Fe and Si from the indoor air of the ING library (SEM); red square – area of chemical analysis (Fig. 4)

Fig. 4. Wyniki analizy wykonanej w obszarze oznaczonym na Fig. 3.

Fig. 4. Results of the analysis performed at the area marked in Fig. 3.

Fig. 5. (A) Cząstki tlenków żelaza z próbki pobranej z depozycji pyłu. Zielony kwadrat to miejsce analizy chemicznej.  (B) Obraz HRTEM (High-Resolution Transmission Electron Microscopy) – widoczne płaszczyzny sieciowe kryształów.

Fig. 5. (A) Iron oxide particles from a sample collected from dust deposition. The green square is the site of chemical analysis.  (B) HRTEM (High-Resolution Transmission Electron Microscopy) image - visible lattice planes of the crystals.

Fig. 6. Wyniki analizy EDS w punkcie oznaczonym na Fig. 5.

Fig. 6. Results of EDS analysis at the point marked in Fig. 5.

Obecnie trwają prace mające na celu interpretacje pozyskanych wyników, oraz przygotowanie publikacji naukowej. Z tego powodu, na stronie internetowej nie umieszczono szczegółowych wyników. Jeśli publikacja zostanie przyjęta do druku, na stronie zostanie umieszczony link do artykułu oraz jego abstrakt.

--

Projekt został sfinansowany ze środków Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości na Uniwersytecie Jagiellońskim przekazanych Wydziałowi Geografii i Geologii

Data realizacji projektu: 01.06.2023 – 30.11.2023 r.

Uczestnicy projektu:

• Oktawia Kaflińska (kierownik projektu)
• Wiktoria Suwalska 
• Kinga Falkowska
• Aleksandra Dziuban 
• Michalina Koćwin 
• Michalina Kurzac
• Michał Tutka
• Mieszko Koziarz
• Paula Grzebalska
• Klaudia Dziasek 
• Daria Monina
• Aleksandra Górka (wymiana MOST)

Opiekun naukowy: Michał Jakiel

Cel projektu:  skartowanie w terenie i określenie aktualnej liczby dzikich wysypisk oraz określenie ich typów (wielkości, rodzaju odpadów i stopnia zagrożenia dla środowiska)  w obszarze Natura 2000 Dolina Białki, a także porównanie z wyników badań z poprzednich lat.

Wykaz podjętych aktywności: Prace przygotowawcze do  realizacji badań w terenie podjęto we wrześniu  2023 r. Pierwszy etap obejmował przygotowanie merytoryczne, przygotowanie formularza do kartowania terenowego w aplikacji Survey123 na platformie Arcgis online. Następnie zapoznano się z formularzem i obsługą aplikacji oraz obszarem badań,  podzielono obszar na sektory i przedzielono je zespołom, które wykonywały kartowanie terenowe. Kartowanie terenowe odbyło się w dniach 5 listopada oraz 10-12 listopada.

W kolejnym etapie przystąpiono do opracowania i wstępnej analizy wyników pozyskanych  w terenie. Na podstawie otrzymanych wyników przygotowano prezentacje w formie StoryMap na platformie Arcgis online pokazujące przebieg prac w terenie oraz wstępne wyniki projektu:

https://storymaps.arcgis.com/stories/9c14911023da459985e95a6e598778c1 

oraz interaktywną mapę z lokalizacją i zdjęciami znalezionych wysypisk:

https://uj.maps.arcgis.com/apps/mapviewer/index.html?layers=dfe781bac4c54112b8693451a5304346

Nawiązaliśmy również kontakt z gminami (Nowy Targ, Frydman, Biała Tatrzańska) na terenie których przeprowadzono badania, poinformowano o wynikach i przekazano lokalizację wysypisk wraz ze zdjęciami i opisem w celu dalszej weryfikacji i ich usunięcia przez gminy.

Na portalu Facebook na stronie Zakładu Geografii Fizycznej IGiGP w ramach promocji badań zamieszczono krótką fotorelację z badań terenowych.

Dalsze prace będą polegały na szczegółowej analizie wyników, również porównanie ich z wcześniejszymi podobnymi badaniami i przygotowanie artykułu naukowego.

Wnioski naukowe:

• Przeprowadzone badania pokazały, że problem dzikich wysypisk jest nadal aktualny. W Dolinie Białki skartowano ponad 300 miejsc z nielegalnymi wypiskami. Mimo, że jest ich mniej w porównaniu do badań sprzed kilku lat, to nadal jest to duża liczba, ze średnim zagęszczeniem to 28 wysypisk na km2.
• Najczęściej występującym rodzajem odpadów były te nadające się do recyklingu, wśród nich dominującym typem jest plastik – rozumiany zarówno butelki PET jak i worki foliowe. Odpady niebezpiecznie nie są częstym zjawiskiem, jednak ich wpływ na środowisko, w przeciwieństwie do odpadów biodegradowalnych, jest istotny, dlatego szczególnie należy zwrócić uwagę na ich obecność
• Wyniki badań, czyli lokalizacja dzikich wysypisk śmieci wraz ze zdjęciami, zostały przekazane gminom Nowy Targ, Białka Tatrzańska, Frydman, na terenie których się znajdują. Miejmy nadzieje, że odpowiednie służby zajmą się problemem i usuną wysypiska.

Podziękowania:

Bardzo dziękujemy Ośrodek Narciarski Kotelnica Białczańska za możliwość noclegu.

Ryc. 1. Lokalizacja nielegalnych wysypisk, porównanie z 2019/2020 oraz 2023 roku. 

--

Projekt został sfinansowany ze środków Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości na Uniwersytecie Jagiellońskim przekazanych Wydziałowi Geografii i Geologii.

[ENG]

Objective of the project: The primary goal of this project is to conduct field mapping to determine the current number of illegal dump sites in the Białka Valley Natura 2000 area. The project aims to identify various aspects of these dumpsites, such as their size, type of waste, and degree of environmental risk they pose. Additionally, the project seeks to compare the current findings with the results of previous years' field research.

Workflow: The preparatory phase of the field survey took place in September 2023. During the first stage, substantive preparations were made, including the creation of a field mapping form using Survey123 on the ArcGIS Online platform. Subsequently, the teams familiarised themselves with the form and the application, divided the survey area into sectors, and assigned teams to conduct field mapping. The field mapping occurred on November 5th and November 10-12th.

Following the fieldwork, the next step involved compiling and conducting a preliminary analysis of the obtained results. Based on these findings, presentations were developed in the form of a StoryMap on the ArcGIS Online platform, illustrating the progress of the fieldwork and presenting the preliminary project results: Link to StoryMap.

An interactive map was also created, displaying the locations and photos of identified illegal dumpsites on the ArcGIS Online platform: Link to Interactive Map.

Furthermore, the project team communicated with the municipalities (Nowy Targ, Frydman, Biała Tatrzańska) in which the study was conducted. The municipalities were informed about the results and detailed information, including location, photos, and descriptions of the illegal dumpsites, was provided for further verification and subsequent removal by the municipalities.

Future work will involve a comprehensive analysis of the results, including a comparison with similar studies conducted in previous years. Additionally, the team will prepare a scientific article summarising the project's findings and insights.

Fotorelacja

1.Uczestnicy obozu naukowego  / Science camp participants  (Fot. M. Jakiel)

2.Przykład nielegalnego wysypiska / Example of illegal dumping

3.Przykład nielegalnego wysypiska na terasie zalewowej / Example of illegal dumping on the floodplain  (fot. M. Jakiel)

4.Przykład nielegalnego wysypiska / Example of illegal dumping

5.Dolina Białki z widokiem na Tarty/ the Białka Valley with a view to the Tarts Mts. (fot. Michał Tutka)
 

Studencki zespół badawczy z Koła Naukowego Geologów Studentów UJ w okresie od maja do listopada 2023 roku realizował projekt: „Eksperymentalne prace neoichnologiczne” [Experimental approach to neoichnological studies].

W skład grupy prowadzącej badania wchodzili studenci Wydziału Geografii i Geologii UJ: Stanisław Kugler, Adelajda Gabriel, Bianka Paula Iedenac, Agata Kuźma, Dominik Małysz, Krzysztof Rolka, Łucja Winiarska, Bartłomiej Wyszyński, a opiekunem naukowym projektu był profesor Alfred Uchman. W naszych badaniach wsparł nas bardzo Pan Waldemar Obcowski, który z zaangażowaniem dokumentował fotograficznie eksperymenty. Krzysztof Ninard i Dawid Pietrzak wsparli nas przy pracach terenowych i laboratoryjnych.

Eksperymentalne badania neoichnologiczne pomagają zrozumieć sposoby tworzenia śladów działalności życiowej różnorodnych organizmów, a także zależności pomiędzy konsystencją osadu a morfologią śladów. W Instytucie Nauk Geologicznych UJ badania neoichnologiczne były już prowadzone m.in. na owadach, w tym na obcążnicy nadbrzeżnej Labidura riparia (Hsieh et al., 2022), trzyszcza (Cicindela), larwach chrabąszcza (Melolontha) i mrówkolwach (Myrmeleon). Dotyczyły one organizmów żyjących w podłożu piaszczystym. Celem realizowanego projektu była dokumentacja śladów organizmów bezkręgowych (mięczaków i owadów) żyjących w podłożu mułowym.

Małże były obserwowane in situ, na łachach piaszczysto-mułowych Wisły na odcinku od Krakowa do Sandomierza. Udało się zaobserwować małże z rodzaju Pisidium oraz z rodziny Unionidae. Okazało się, że małże z rodzaju Pisidium zakopują się w mule w bardzo charakterystyczny sposób, tworząc jamki mieszkalne, które na powierzchni łachy uwidaczniają się wlotami („dziurami”) o średnicy do 5 mm. Małże z rodziny Unionidae przemieszczały się głównie na powierzchni łach w stronę wilgotniejszego podłoża, tworząc bardzo charakterystyczne bruzdy. Małże te przemieszczały się tylko w bardzo spokojnych warunkach, bez wyczuwanych drgań podłoża powodowanych np. przez kroczących ludzi.

Eksperymentalne prace laboratoryjne prowadzone były na larwach wodnego chrząszcza ruczajnika (Agabus) z rodziny pływakowatych. Larwy te zostały zebrane w osuszonych stawach rybnych w miejscowości Jistebnik na przedmieściach Ostrawy. Osiągają one długość ok. 2 cm. Badania prowadzone były na miękkiej warstwie rozwodnionej gliny budowlanej w proszku umieszonej w plastikowych tackach. Sposób przemieszczania się larw został udokumentowany na zdjęciach i filmach. Larwy w bardzo grząskim, półpłynnym podłożu „pływają”, przemieszczają się pod powierzchnią tworząc wypukłe ślady (grzbiety) na powierzchni. W nieco mniej zawodnionym, ale wciąż grząskim podłożu larwy mają trudności w przemieszczaniu się. Przed wykonaniem kroku do przodu wykonują kilka ruchów najpierw odnóżem po jednej, następnie po drugiej stronie tułowia, bez przemieszczania się, uzyskując tym sposobem stabilność. Następnie kroczą na przód. Na bardziej kohezyjnym podłożu (po odparowaniu większej ilości wody z podłoża) larwy przemieszczają się stosunkowo sprawnie zostawiając najbardziej wyraźne ślady. Na spoistym, jeszcze bardzie odwodnionym podłożu larwy przemieszczają się najszybciej i najsprawniej, jednak z racji na małą masę nie zostawiają wówczas śladów w podłożu. Najbardziej charakterystycznym elementem śladów przemieszczania się pozostawionych przez badane larwy jest podłużny, ciągły ślad pozostawiany pomiędzy śladami odnóży, który tworzy się poprzez wleczenie wydłużonego zakończenia odwłoku larwy.

Zgromadzone dane i materiały w przyszłości mogą pozwolić na przygotowanie artykułu w recenzowanym czasopiśmie naukowym i prezentacji konferencyjnej. Dzięki uczestnictwu w projekcie zespół studentów uzyskał kompetencje w zakresie metod ichnologicznych prac terenowych i kameralnych, które z pewnością wykorzysta w przyszłości.

Zamieszczone zdjęcia i filmy wykonane przez Pana Waldemara Obcowskiego, Agatę Kuźmę, Stanisława Kuglera, Krzysztofa Rolkę i Adelajdę Gabriel.

Film 1

Film 2

--

Projekt został sfinansowany ze środków Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości na Uniwersytecie Jagiellońskim przekazanych Wydziałowi Geografii i Geologii.

Fotorelacja

Bartek podejmuje pierwsze próby poszukiwania larw (Kraków Mydlniki)
Bartek’s first attempts to find a larvae (Cracow Mydlniki) 

W poszukiwaniu łach
Searching for the point bars 

Łacha znaleziona… na środku Wisły 
Point bar found… in the middle of the Vistula river 
 

Przejście przez Wisłę, Niekurza (pow. staszowski)
Crossing the Vistula River… Niekurza (Staszów County) 
 

Przejście przez Wisłę 
Crossing the Vistula river
 

Badania terenowe na łasze Wisły, Dominik poszukuje bezkręgowców (Piotrowice, pow. Proszowicki) 
Field studies on the Vistula point bar, Dominik is searching for the invertebrates (Piotrowice, Proszowice County)
 

Kozłów (pow. dąbrowski), poszukiwania  na łasze 
Kozłów (Dąbrowa Tarnowska country), invertebrates hunt on the Vistula point bar 
 

Krzysztof wyjmuje małże z wody 
Krzysztof gets the bivalves out from the water 
 

Eksperymenty terenowe z groszkówkami rzecznymi, Niekurza (pow. staszowski)
Field experiments with (Pisidium amnicum), Niekurza (Staszów County)



Praca terenowe, późna jesień, ale pogoda plażowa (Piotrowice, pow. proszowicki)
Fieldwork, late autumn, but still sunny (Piotrowice, Proszowice County)
 

W oczekiwaniu na tropy…
Waiting for the tracks and burrows… 
 

Tropy wydry na łasze
Otter footprints on the point bar 
 

Małże z rodziny skójkowatych (Unionidae), Szczucin (pow. dąbrowski) 
Bivalves of the family Unionidae, Szczucin (Dąbrowa Tarnowska County)
 

Ślady przemieszczania się małży z rodziny skójkowatych 
Bivalves of the family Unionidae trackway
 

Obserwacje małży groszkówek rzecznych (Pisidium amnicum)
Field observations of the bivalve Pisidium amnicum
 

Po powrocie z terenu…
After the fieldwork…
 

Poszukiwania larw owadów w osuszanym stawie rybnym Jistebniku
Hunting for insect larvae hunt in in the drying fish pond, Jistebnik
 

Larwa Agabus zaraz po zebraniu 
Agabus larvae just after collecting 
 

Norka larwy Agabus 
Agabus larvae burrow
 

Jistebnik pod Ostrawą, świeżo zebrane larwy Agabus
Jistebnik, newly found larvae of Agabus
 

Świeżo znaleziona larwa Agabus
Newly found larvae of Agabus
 

Stanowisko eksperymentalne w laboratorium 
Experiments in the lab site 
 

Larwa Agabus i jej ślady na spoistej, ale wciąż wilgotnej powierzchni mułu
Agabus larva with its’ tracks on stiff but still moist mud surface 
 

Ślady pozostawione przez larwę Agabus podczas kroczenia po stabilnym, wilgotnym mule 
Agabus larvae trackway made during locomotion on stable soft mud
 

Ślady “pływania” larw Agabus w niestabilnym, wilgotnym gruncie 
„Swimming” trackway of Agabus larvae in unstable, soft mud 
 

Ślady larw Agabus na gruncie niestabilnym i miękkim (po lewej) oraz bardziej stabilnym (po prawej), norki larw Agabus w dolnej części zdjęcia. 
Agabus larvae trackways in unstable and soft mud (on the left), and in more stable (on the right), Agabus larvae burrows at the bottom. 
 

Tropy larwy Agabus na stabilnym, wilgotnym mule 
The Agabus larva trackway on stable soft mud

Studencki zespół badawczy z Koła Naukowego Geologów Studentów UJ w okresie od maja do listopada 2023 roku realizował projekt: „Kartowanie geologiczne okolic Babiej Góry i Orawy” [Geological mapping of Babia Góra and Orawa area].

W skład grupy prowadzącej badania w Zubrzycy Górnej wchodzili studenci Wydziału Geografii i Geologii UJ: Adelajda Gabriel, Filip Gałka, Daniel Grzybczak, Agata Kuźma, Krzysztof Rolka, Alicja Rybka, Filip Skuza, Wiktoria Springer, a opiekunem naukowym projektu był doktor Mateusz Szczęch. W naszych badaniach wsparła nas także Ewa Krasodomska.

Badania odbywały się w strefie przygranicznej Polski i Słowacji, na Orawie u południowych podnóży Babiej Góry, na obszarze miejscowości Zubrzyca Górna. Teren badań położony jest w Karpatach Zewnętrznych, które to zbudowane są przede wszystkim z głębokomorskich osadów fliszowych stąd też zwane są Karpatami fliszowymi. Obszar badań zbudowany jest z utworów płaszczowiny magurskiej. Płaszczowina ta jest najbardziej wewnętrzną płaszczowiną Karpat fliszowych na obszarze polski. Płaszczowina magurska nasunięta jest ku północy na płaszczowinę przedmagurską, dukielską oraz śląską. Od południa płaszczowinę magurską ogranicza Pieniński Pas Skałkowy. Ze względu na zróżnicowanie facjalno-tektoniczne utworów płaszczowiny magurskiej w Polsce wyróżnia się 4 podjednostki, idąc od południa są to: podjednostka krynicka, podjednostka bystrzycka, podjednostka raczańska oraz podjednostka Siar. Teren badań zlokalizowany jest w obrębie występowania podjednostki bystrzyckiej. Profil litofacjalny podjednostki bystrzyckiej serii magurskiej na Orawie rozpoczynają górnokredowo-paleoceńskie utwory formacji ropianieckiej, a następnie mamy eoceńskie utwory formacji z Łabowej, beloweskiej oraz bystrzyckiej. Sedymentacja piaskowców magurskich nastąpiła na przełomie eocenu i oligocenu.

W badanym terenie obserwowano następujące wydzielenia: formację łupków z Łabowej, formację beloweską, bystrzycką i magurską.

Formacja z Łabowej (eocen dolny) występuje w postaci pstrych łupków o charakterystycznej rdzawoczerwonej barwie, przechodzącej często w szarozieloną.

Formacja beloweska (dolny eocen) reprezentowana jest przez utwory cienko- i średnioławicowego fliszu. Piaskowce formacji beloweskiej są drobnoziarniste, charakteryzują się szaro-niebieską barwą oraz laminacją płasko-równoległą i przekątną. Na spągach piaskowców spotykane są ichnoskamieniałości oraz mechanoglify. Łupki mają barwę zielonoszarą i ciemnoszarą. Stosunek łupków do piaskowców jest bliski 1:1 lub 2:1, a miąższości pojedynczych ławic nie przekraczają 20 cm.

W terenie obserwowaliśmy także formację bystrzycką (środkowy eocen), która występuje w postaci gruboławicowych piaskowców z przeławiceniami margli. Turbidytowe ławice piaskowca osiągają miąższość do 1,5 m. Piaskowiec bystrzycki jest wapnisty, najczęściej drobnoziarnisty, ale występują też ławice piaskowca gruboziarnistego, czy nawet zlepieńców. Piaskowce mają barwę szarozieloną, na zwietrzałej powierzchni mają barwę kremową. Na spągach piaskowców bystrzyckich znajdywane były hieroglify mechaniczne.

Najmłodszą jednostką obserwowaną w terenie była formacja magurska (górny eocen) reprezentowaną tu przez gruboławicowe, wapniste piaskowce. Ławice piaskowca magurskiego mogą osiągać miąższość do 3 m, jednak najczęściej występują w ławicach o

miąższości 1-1,5 m. Często występują ławice amalgamowane. Piaskowce te są średnioziarniste, zwykle wapniste z muskowitem. Obserwowane są cechy charakterystyczne dla członu Tb i Tc sekwencji turbidytowej, a także konwolucje. Na spągach ławic spotykane były ślady wleczenia. Ichnoskamieniałości występują nielicznie, głównie taksony Zoophycos i Scolicia.

W ramach badań, zespół dokonał dokumentacji geologicznej badanego obszaru zlokalizowanego u południowych podnóży Babiej Góry, na obszarze miejscowości Zubrzyca Górna. Dokonano aktualizacji mapy geologicznej w skali 1:10 000. Mapa geologiczna obszaru została wykonana z wykorzystaniem w terenie smartfonów i oprogramowania Qfield. Oprogramowanie to pozwoliło na zintegrowanie danych zbieranych przez badaczy w jednej bazie danych. Dane z smartfonów były w czasie rzeczywistym przesyłane bezpośrednio z aplikacji do wspomnianej bazy danych, dzięki czemu każdy uczestnik mógł śledzić postęp prac. Co więcej zastosowanie takich metod skróciło czas integracji danych, a następnie ich opracowywania. Gotowa mapa geologiczna Zubrzycy Górnej wykonana została podczas prac kameralnych w programie ArcGISpro.

Poniżej przedstawiamy wybrane fotografie wraz z opisem, na których znajdują się nasze relacje z prac terenowych oraz opisane wyżej utwory.

Badania przeprowadzone przez studencki zespół badawczy były bardzo istotne, ze względu na potrzebę uszczegółowienia i zaktualizowania mapy geologicznej tego obszaru, a także ze względu na fakt, że mamy tutaj do czynienia z obszarem przygranicznym, gdzie dane zbierane przez zespoły polskie i słowackie często się od siebie różnią i dlatego też wymagają one ujednolicenia.

Zespół planuje kontynuację pracw kolejnych latach.

--

Projekt został sfinansowany ze środków Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości na Uniwersytecie Jagiellońskim przekazanych Wydziałowi Geografii i Geologii.

Fotorelacja

Zapoznanie z terenem badania, Krzysztof rozpoznaje obserwowane warstwy. 
Field introduction, Krzysztof recognizes the beds.

Kartowanie odbywało się tradycyjnie w potokach, na zdjęciu kartowanie na obszarze zabytkowego skansenu.
Mapping traditionally in the streams, on the picture mapping in the area of historic open-air museum.

Margle łąckie w terenie.
Łącko marls in the field.
 

Filip Skuza dokonuje pomiarów kompasem. 
Filip Skuza does measurments. 
 

Pięknie zachowane hieroglify na spągu piaskowców bystrzyckich. 
Perfectly saved hieroglyphs on the base of Bystra sandstone bed.
 

Daniel Grzybczak w terenie, w tle piękne odsłonięcie skał formacji beloweskiej. 
Daniel Grzybczak during field studies, in the back beautiful Beloveza formation site.
 

Alicja i margle łąckie. 
Alicja and Łącko marls.
 

Filip rozpoznaje skały. 
Filip recognizes the rocks. 
 

Krzysztof w trakcie badań.
Krzysztof during the research. 
 

3 nad ranem, w drodze na Babią Górę. 
3 a.m., on our way to Babia Góra peak.
 

Badania zakończone wschodem słońca na Babiej Górze.
Finally, we end up studies with the sunset on Babia Góra.

Data realizacji projektu: 24.04.2023 – 30.11.2023 r.

Uczestnicy projektu: Magdalena Bajer, Katarzyna Filip,  Wojciech Haska, Agnieszka Kafel, Agnieszka Kozioł, Mateusz Pysz, Anna Rudnik, Patrycja Wójtowicz

Opiekunowie naukowi: Łukasz Musielok, Mateusz Stolarczyk

Cel projektu: Określenie uwarunkowań zróżnicowania pokrywy glebowej wschodniej części Borów Tucholskich, poprzez poznanie wybranych elementów środowiska przyrodniczego oraz weryfikację w terenie informacji zawartych w mapach glebowo-rolniczych i glebowo-siedliskowych dostępnych dla obszaru WPK

Wykaz podjętych aktywności: Prace rozpoczęto 24 kwietnia 2023 r. Pierwszy etap obejmował przygotowanie merytoryczne. Zapoznano się z mapami glebowo-rolniczymi oraz glebowo-siedliskowymi dostępnymi dla obszaru Wdeckiego Parku Krajobrazowego (WPK). Następnie zapoznano się z mapami topograficznymi i wstępnie wybrano lokalizację stanowisk badawczych.

W kolejnym etapie zrealizowano prace terenowe (10-15.07.2023 r.) we współpracy z pracownikami WPK, pracownikami Katedry  Gleboznawstwa i Kształtowania Krajobrazu UMK w Toruniu oraz członkami Studenckiego Koła Naukowego Geografów UMK. W ramach prac terenowych wykonano 16 odkrywek gleboznawczych w 3 transektach. Pierwszy został poprowadzony od równiny sandrowej do terasy zalewowej, drugi przez obszar wytopiskowy martwego lodu, natomiast trzeci przez obszar morenowy. Profile glebowe zostały opisane i sklasyfikowane zgodnie z Systematyką Gleb Polski (wydanie VI).  

Ostatni etap polegał na podsumowaniu i opracowaniu wyników prac terenowych. Na podstawie otrzymanych wyników przygotowano referat pt. „Problemy klasyfikacji gleb obszarów młodoglacjalnych na wybranych przykładach z terenu Wdeckiego Parku Krajobrazowego”, który został zaprezentowany przez Annę Rudnik i Patrycję Wójtowicz podczas XII Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Młodych Badaczy:

https://oknmb.geo.uj.edu.pl/documents/154212232/154219981/oknmb_ksi%C4%85zka+abstrakt%C3%B3w_2023.pdf/d91cce37-89cc-4773-9e99-03e50c4f8b54 str. 35.  

Na Facebooku Koła Geografów zamieszczono raport o charakterze naukowo-poznawczym. Wykonano również storymaps prezentujące przebieg projektu naukowego (https://storymaps.arcgis.com/stories/fdf1de626d0148ac88d8d99026bc93b2) 

Prace kartograficzne mające na celu porównanie otrzymanych wyników z mapami glebowo-rolniczymi oraz glebowo-siedliskowymi dostępnymi dla obszaru Wdeckiego Parku Krajobrazowego są prowadzone.

Wnioski naukowe:

• Gleby wschodniej części Borów Tucholskich cechują się dużą różnorodnością, którą determinuje m. in. charakter skały macierzystej, rzeźba terenu oraz pokrywa roślinna.
• W obrębie transektów wyróżniono 3 kateny glebowe:
  • Pierwsza katena (poprowadzona od równiny sandrowej do terasy zalewowej): gleby rdzawe – gleby ochrowe – arenosole murszowate – mady właściwe
  • Druga katena (poprowadzona przez obszar wytopiskowy martwego lodu): gleby torfowe – gleby murszaste – gleby bielicowe – gleby rdzawe zbielicowane
  • Trzecia katena (poprowadzona przez obszar morenowy): (gleby płowe – gleby płowe dwudzielne rdzawe
• Proces bielicowania zachodzący w glebach rdzawych Wdeckiego Parku Krajobrazowego jest procesem wtórnym, powiązanym z wprowadzeniem przez człowieka monokultury sosny. Proces ten ma charakter sukcesywny, zależny od wielu czynników środowiskowych, z których największy wpływ mają: czas presji sosny, stopień zniekształcenia ekosystemu oraz zasobność materiału macierzystego.
• Pomimo jednorodności genetycznej gleb rozwijających się z osadów sandrowych i takich samych warunków siedliskowych ze względu na zastosowanie ścisłych kryteriów klucza decyzyjnego SgP, niektóre badane profile zostały zaklasyfikowane do oddzielnych typów gleb: rdzawych zbielicowanych i skrytobielicowych.

​--

Projekt został sfinansowany ze środków Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości na Uniwersytecie Jagiellońskim przekazanych Wydziałowi Geografii i Geologii.

Fotorelacja

Historical land use reconstruction and research on Vlach settlement toponomy in Cięcina, Beskid Żywiecki region (Poland)

W przeciągu ostatnich miesięcy studenci Geografii i gospodarki przestrzennej z Wydziału Geografii i Geologii Uniwersytetu Jagiellońskiego realizowali projekt naukowy pt. „Rekonstrukcja historycznego użytkowania ziemi i toponomastyki związanej z pasterstwem na prawie wołoskim na terenie Cięciny w Beskidzie Żywieckim”. Projekt sfinansowany został ze środków Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości UJ.

W badaniach udział wzięli następujący studenci WGiG: Benedykt Jaros, Katarzyna Filip, Mateusz Gajda, Michał Tutka, Michał Kamiński, Anna Rudnik, Agata Zuba, Agnieszka Kozioł oraz Yarosłav Kravchuk. Funkcję opiekuna naukowego projektu pełnił dr Piotr Kłapyta.

Studenci w trakcie realizacji projektu skupili się przede wszystkim na sprawdzaniu przydatności metod teledetekcyjnych w kontekście poszukiwań i rozpoznawania historycznej infrastruktury ukrytej, będącej pozostałością osadnictwa wołoskiego na terenie Cięciny, zebraniu i opracowaniu kartograficznym lokalnych toponimów oraz badaniu zmian użytkowania ziemi na przestrzeni wieków.

Praca studentów miała charakter kameralny oraz terenowy. W sierpniu odbył się obóz naukowy, w trakcie którego studenci mieli możliwość zweryfikować w terenie wyniki wcześniejszych prac kameralnych oraz porozmawiać z mieszkańcami Cięciny, tym samym utrwalając historię i tradycje regionu. 

Organizacja i przeprowadzenie obozu naukowego było możliwe dzięki uprzejmości Prezesa Fundacji Górom – pana Jana Stopki.

Efektem prowadzonych badań było sformułowanie m.in. następujących wniosków:

- Narzędzia GIS są przydatne przy wstępnej identyfikacji infrastruktury ukrytej związanej z historycznym użytkowaniem terenu, nie pozwalają one jednak na jej pełną identyfikację, która nadal wymaga weryfikacji terenowej.

- Złożona morfologia terenu na obszarze osuwiskowym może utrudniać identyfikację poszczególnych form infrastruktury ukrytej.

- Ze względu na roślinność weryfikacja terenowa może być utrudniona szczególne w przypadku form o relatywnie niewielkich rozmiarach, takich jak mury.

Część opracowanych zagadnień badawczych została przedstawiona w formie posteru w trakcie Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Młodych Badaczy, która odbyła się w Krakowie w dniach 20-22 października oraz w trakcie Zlotu Młodych Geografów w Toruniu, który odbył się w dniach 17-19 listopada.

Wyniki badań toponomastycznych oraz badań związanych z historycznym użytkowaniem terenu mają charakter wstępny. W przeciągu najbliższych miesięcy realizowane będą prace kartograficzne w oparciu o pozyskany od jednego z mieszkańców słownik toponomastyczny. Zapraszamy do zapoznania się z prezentowaną na posterze częścią wyników!

--

Projekt został sfinansowany ze środków Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości na Uniwersytecie Jagiellońskim przekazanych Wydziałowi Geografii i Geologii.

Fotorelacja

1. Wywiad z mieszkańcem Cięciny. Robocze opracowanie toponimów na podkładach papierowych. [An interview with a local resident. A draft version of a toponym map.]
   
    

2. Objazd po dawnych polanach wypasowych na wschodnio-północnych stokach Cięciny. Naszym lokalnym przewodnikiem w trakcie badań był pan Mariusz Kąkol, rodowity mieszkaniec Cięciny i pasjonat historii regionu. [A trip along historically used pastures located on the north-eastern slopes of Cięcina valley with Mariusz Kąkol – our local guide, regional history enthusiast.]
   
    

3. Wyprawa po mleko od lokalnych krów. W trakcie obozu w część świeżych produktów spożywczych zaopatrywaliśmy się od mieszkańców. [A walk for a fresh milk. During our science camp we purchased some of our food from a local sources.]
   

4. Obiad. Ręcznie lepione pierogi. [Dinner time. A hand made, traditional Polish pierogi.]
   
    

5. Przerwa poobiednia. Odpoczynek przez badaniami terenowymi. [Getting some rest before continuing field work.]
   

6. Pomiary w terenie z użyciem dalmierza Leici. [Field work with Leica rangefinder.]
   

7. Badania terenowe. Poszukiwanie murów. [Searching for dry stone walls.]
   

8. Skutki dużej wilgotności powietrza. [Effects of high air humidity.]
   
    

9. Powrót z kartowania w terenie. [Coming back from field work.]
   

10. Część naszej bazy noclegowej. [A part of our field camp.]
    

11. Kruda (kamienny kopiec). [(„Kruda” in Polish highlander’s dialect which means) stone mound.]
    

12. Mur. [Dry stone wall.]
    

13. Terasy rolne. [Agricultural terraces.]
    

14. Wstępnie opracowana mapa części pozyskanych w trakcie badań toponimów. [The first, digital draft version of a toponymy map.]
    

Mobility of residents on the example of the communes of Mikołajki and Ruciane-Nida in the Warmian-Masurian Voivodeship (Region)

Cel:

Celem projektu było rozpoznanie sposobów przemieszczania się mieszkańców w kontekście  dostępności transportowej oraz cech osadnictwa i gospodarki turystycznej na obszarach wiejskich, charakterystycznych dla peryferyjnych terenów Polski północno-wschodniej na przykładzie gmin Mikołajki i Ruciane-Nida.

Uczestnicy projektu:

Mateusz Pysz (kierownik), Anastazja Ryba (z-ca kierownika), Patrycja Cichecka, Michał Lisak, Wojciech Olsza, Natalia Ostrowska, Radosław Piwowar, Vladyslav Pustylnyk.

Opiekun naukowy projektu: dr Łukasz Fiedeń

Opis terenowej  części projektu:

W dniach 10–15 września 2023 roku odbyły się badania terenowe w formie studenckiego obozu naukowego w ramach projektu: „Mobilność mieszkańców Mobilność mieszkańców na przykładzie gmin Mikołajki i Ruciane-Nida w województwie warmińsko-mazurskim”.

Podczas terenowej części projektu – studenckiego obozu naukowego przez cztery dni zostało przeprowadzone badanie kwestionariuszowe oraz kartowanie terenów wiejskich gmin Mikołajki i Ruciane-Nida. Przeprowadzono 236 ankiet (docierając do 10–12% gospodarstw domowych).

Teren gmin Mikołajki i Ruciane-Nida jest charakterystyczny pod względem krajobrazowym. W obu gminach występują jeziora polodowcowe, które stanowią naturalną barierę w komunikacji. Obszar badanych gmin charakteryzuje się różnymi typami zabudowy, układami typowo wiejskimi, po osiedla mieszkaniowe z okresu Państwowych Gospodarstw Rolnych.

Ankietowanie, poza zdobyciem danych, które następnie po powrocie z obozu zostały opracowane i zaprezentowane m.in. na XII OKNMB, dostarczyło wielu cennych informacji. Mieszkańcy, z którymi rozmawiali uczestnicy obozu, bardzo chętnie opowiadali miejscowe historie, pomagające zrozumieć podejście do transportu i mobilności indywidualnej. Byli zaciekawieni, jakie badania są przeprowadzane, w jakim celu oraz dlaczego został wybrany region tak odległy w stosunku do Krakowa. Często uczestnicy obozu byli również obdarowani różnymi ‘drobiazgami’ – na przykład herbatą czy kawą.

Skartowano przystanki autobusowe, pustostany oraz budynki nowopowstające ale jeszcze niezamieszkałe, co pozwoliło zauważyć, iż tereny wiejskie gmin Mikołajki oraz Ruciane-Nida rozwijają się w kierunku turystycznym, a wiele domów w momencie przeprowadzania badań (wrzesień) pozostawała niezamieszkana czasowo. Udało się zapoznać również z przejazdami autobusów „szkolnych”, w rzeczywistości pojazdami prywatnych przewoźników realizujących zadania przewozowe dla uczniów, którym Urząd Gminy finansuje dojazdy do szkoły. 

Przeprowadzono badania dostarczyły informacji, z których wynika m.in. iż: oferta publicznego transportu zbiorowego na terenie badanych gmin jest bardzo słaba. Mieszkańcy korzystają głównie z samochodu osobowego. Dzieje się tak często z powodu braku innej alternatywy, ale też wielu mieszkańców nie zna oferty PTZ, dodatkowo nie zrezygnuje z auta, nawet jeśli autobus będzie odjeżdżał z wysoką częstotliwością.

Wnioski:

• Zdecydowana większość mieszkańców nie oczekuje poprawy oferty PTZ oraz deklaruje brak korzystania z publicznego transportu zbiorowego.
• Niewielka część mieszkańców nie ma możliwości dotarcia do siedzib swoich gmin, w których znajdują się siedziby instytucji usług publicznych, nie korzystając z prywatnych usług transportu, np. taksówek – można zatem mówić w tych przypadkach o realnym wykluczeniu transportowym mieszkańców.
• Przebieg DK 16 przez gminę Mikołajki wpływa na bogatszą ofertę przewoźników autobusowych w tej gminie względem gminy Ruciane-Nida.
• Głównym kierunkiem dojazdów do pracy są miasta, w których znajdują się siedziby gmin.

Ryc. 1. Najczęściej wybierany środek transportu przez ankietowanych
The most frequently chosen means of transport by respondents
Autorzy/authors: Wojciech Olsza, Natalia Ostrowska, Mateusz Pysz.

--

Projekt został zorganizowany przy wsparciu finansowym ze strony Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim (ID.UJ) w ramach działania „Zespołowa aktywność naukowa studentów” oraz ze środków Fundacji Studentów i Absolwentów UJ „Bratniak”.

Fotorelacja

Integration of migrants with local society of Berlin

Data realizacji projektu: 30.04.2023 - 15.12.2023

Uczestnicy projektu: Anna Kropyvnytska, Arleta Pająk, Arkadiusz Wróbel, Maksymilian Łepek, Mateusz Mirlak, Marta Skupińska

Opiekun naukowy projektu: dr Jadwiga Gałka

Projekt został sfinansowany ze środków „Zespołowa aktywność naukowa studentów”
w ramach realizacji programu ID. UJ na Wydziale Geografii i Geologii w 2023 roku (decyzja nr 06/2023/WGiG/ID.UJ) i Fundację Studentów i Absolwentów Uniwersytetu Jagiellońskiego „Bratniak”

Celami projektu było:

- zbadanie motywów migracji imigrantów do Niemiec i planów migracyjnych;

- zbadanie poziomu integracji społecznej migrantów ze społeczeństwem lokalnym;

- charakterystyka mobilności społeczno-zawodowej migrantów w nowym kraju;

- ukazanie powodów konfliktów między migrantami a społecznością lokalną.

Realizacja projektu wymagała przeprowadzenia szeregu aktywności. Uczestnicy projektu uczestniczyli w wyjeździe badawczym w Berlinie w dniach 26 sierpnia – 3 września 2023 roku.

Jeszcze przed wyjazdem, do Niemiec uczestnicy nawiązali kontakt z osobami zainteresowanymi wzięciem udziału w badaniach jakościowych (wywiadach), które były konieczne do realizacji celów badawczych projektu. Głównym narzędziem służącym do nawiązania kontaktów oraz umawiania terminów spotkań były serwisy social-media, które pozwalały na integrację mieszkańców miasta i jego okolic. Grupę badawczą stanowili imigranci pochodzenia polskiego, ukraińskiego i z państw trzecich, mieszkający w Berlinie, bądź jego obszarze metropolitarnym. W sumie przeprowadzono 30 wywiadów. Respondenci stanowili zróżnicowaną pod względem cech demograficzno-społecznych grupę. W próbie badawczej znalazło się 10 Ukraińców, 10 Polaków, 3 Turków i pojedyncze osoby z Maroka, Palestyny, Pakistanu, Nigerii i Kuby.

Uczestnicy projekty realizowali uprzednio ustalone spotkania na przestrzeni całego wyjazdu (26.08-3.09). Wywiady przeprowadzane były w znacznej większości w obecności dwóch uczestników projektu w celu zachowania dobrej merytoryki wywiadu, rozwiązywania ewentualnych problemów technicznych oraz bezpieczeństwa całego badania naukowego. Dodatkowo po zakończonym wywiadzie, przeprowadzający badanie starali się uzyskać dodatkowy kontakt do kolejnych osób na przeprowadzenie kolejnych wywiadów. Stanowiło to możliwość ewentualnego uzyskania dodatkowych informacji, opinii oraz szerszej perspektywy na temat życia i funkcjonowania imigrantów w Niemczech. Uczestnicy projektu odwiedzali również instytucje zajmujące się imigrantami, tj.: centra pomocy emigrantom i azylantom, uniwersytety
i ich kampusy ze znaczną dywersyfikacją narodowościową oraz dzielnice o znacznej koncentracji danej ludności, jak przykładowo dzielnica Neukölln.

Transkrypcje wywiadów odbywały się zarówno w czasie trwania wyjazdu, zaraz po przeprowadzonym wywiadzie lub po powrocie do Polski. Czas transkrypcji zależał od liczby wywiadów przeprowadzanych danego dnia.

Wyniki badań zostały zaprezentowane w formie referatu wygłoszonego podczas XII Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Młodych Badaczy odbywającej się w dniu 21.10.2023 r. w Krakowie oraz udostępnione w formie relacji na kontach WRSS i KG UJ na Facebooku.

https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=pfbid028YSPJzamXZauFffWLCpnkGFW3EmWXEkgRhGF7sWC2Jtcacf4HBnjDf6rzxpNgDVzl&id=100064153774126 ;

https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=pfbid02ueZqq8u4TgSMscg71zAypNAREBSMXQMmrWz1sqAHPHBp9eNfzhy8fFfrNzEmKhLBl&id=100069877532023

Ostateczne wyniki zostaną opublikowane w artykule naukowym w jednym z czasopism naukowych w Polsce.

Wyniki wstępne:

1. Historia migracji

Z badań wynika, że główną przyczyną emigracji respondentów były względy ekonomiczne. 77% respondentów, jako przyczynę wyjazdu uznało chęć zdobycia lepszej pracy, problemy z pracą w kraju pochodzenia i chęć zwiększenia swoich możliwości, zarówno finansowych, jak i rozwojowych. 60% osób pochodzących z Ukrainy za powód emigracji podała wojnę, ale dotyczyło to tylko osób, które wyemigrowały po inwazji rosyjskiej w lutym 2022 roku. W przypadku osób, które wyemigrowały ze swoich krajów w wieku dziecięcym przyczyną była praca ich rodziców, którzy otrzymali w Niemczech lepsze perspektywy zawodowe, niż w kraju pochodzenia. Tylko 10% respondentów za powód podało także sprawy matrymonialne, ich partner mieszkał w Niemczech, dotyczyło to jednak tylko kobiet.

87% przebadanych osób zaczęła swoją emigrację w ostatnich 10 latach, tylko 13% (4 osoby) wyemigrowały do Berlina przed 2014 rokiem. Dwóch respondentów natomiast urodziło się już w Niemczech. W przypadku studentów, ich imigracja zaszła w ciągu ostatnich kilku lat. Uchodźcy z Ukrainy przybyli do Berlina w latach 2022-2023, jednak rok 2022 wśród badanych przeważał tylko nieznacznie.

Dla 23 z 30 (77%) przebadanych respondentów Niemcy stanowiły pierwszy kierunek imigracji, część osób pochodzenia ukraińskiego najpierw wyemigrowała do Polski (3 przypadki, tj. 10%). Respondenci wymieniali także Rosję, Włochy, Grecję i Szkocję jako kraje wcześniejszego pobytu.

Jako pierwsze miasto w Niemczech zdecydowana większość badanych wskazała Berlin (83%), dwukrotnie wśród odpowiedzi pojawił się także Hamburg, a także pojedynczo Dusseldorf, Frankfurt nad Odrą i inne.

2. Integracja ze społeczeństwem przyjmującym

Podstawowym barometrem integracji imigrantów ze społeczeństw przyjmującym jest znajomość języka kraju przyjmującego. Z badań wynika, że blisko 44% respondentów potrafiło posługiwać się językiem niemieckim. Na drugim miejscu znalazły się osoby, które nie znały tego języka (około 41% badanych). Trzecią grupę stanowiły osoby, które znały podstawy, natomiast nie potrafiły jeszcze biegle posługiwać się językiem niemieckim (15%). Ważną kwestią jest stosunek ludności, która nie potrafiła posługiwać się językiem niemieckim do jego nauki. Aż 82% osób była w trakcie kursów językowych, bądź wyrażała chęć jego nauki. Warto zwrócić uwagę, iż tylko 1 osoba z Ukrainy na 7, która nie potrafiła posługiwać się językiem niemieckim
i nie chciała się go nauczyć. Wśród Polaków  dominowały osoby znające biegle język niemiecki (60%), kolejne 30% to osoby, które się go uczyły, bądź potrafiły posługiwać się nim w sposób podstawowy (np. załatwić podstawowe sprawy w urzędach). Tylko 1 osoba na 10 (10%) nie potrafiła używać języka niemieckiego w jakimkolwiek stopniu wśród Polaków. W przypadku respondentów z krajów trzecich 1/3 pytanych potrafiła posługiwać się językiem niemieckim. Pozostałe osoby z tej grupy (66%) nie znały języka niemieckiego, ale czuły potrzebę nauki języka niemieckiego.

Ciekawą kwestią jest stosunek imigrantów do integracji ze społeczeństwem przyjmującym. Zdecydowana większość respondentów (83%) odpowiedziało, że próbowało integrować się ze społecznością lokalną. W przypadku kobiet 1/3 z nich nie próbowała integrować się ze społecznością lokalną. Z kolei wszyscy mężczyźni odpowiedzieli, że próbowali się integrować ze społecznością lokalną. Znaczna większość badanych zaznaczyła, że w integracji pomagają im wydarzenia dla obcokrajowców dziejące się w Berlinie, lub kursy integracyjno-językowe.

3. Relacje i konflikty na tle narodowościowym i etnicznym w Berlinie

Z badań wynika, że tylko 33% respondentów odczuło negatywne zachowanie Niemców wobec nich. Natomiast zdecydowana większość 77% nie odczuła takiego zachowania. Osoby, które spotkały się z niechęcią Niemców wobec nich, przyznały, że wynikała ona raczej z bariery językowej i trudności w porozumiewaniu się niż z innych pobudek.

Relacje pomiędzy imigrantami wyglądały dosyć podobnie. Jeśli chodzi o negatywne zachowanie innych przyjezdnych wobec respondentów to wyniki wyglądają następująco: 47% badanych spotkało się z negatywnym zachowaniem innych imigrantów wobec nich, a 53% uczestników odpowiedziało, że nie miało takich doświadczeń.

Konflikty imigrantów z ludnością przyjmującą zdarzały się sporadycznie. Pojawiały się głównie pomiędzy Ukraińcami i Niemcami, dotyczyły sytuacji mieszkaniowej, przykładowo odbierania depozytu po zakończeniu umowy wynajmu. Polacy wspominali jedynie o żartach na tle narodowościowym, aczkolwiek konieczne jest podkreślenie faktu, iż pojawiały się one jedynie w relacjach przyjacielskich, a nie w postaci komentarzy w przestrzeni publicznej. Mieszkańcy państw Bliskiego Wschodu często wspominali o specyficznym typie zachowania, mianowicie o poczuciu bycia „obserwowanym”, czy dystansowaniu się rozmówcy.

Przedstawiciele państw trzecich podkreślali w dużej mierze, że konflikty występowały znacznie częściej pomiędzy imigrantami, zarówno innych, jak i tych samych narodowości. W ich narracjach pojawiły się głosy świadczące o poczucie rywalizacji grup podczas ubiegania się o świadczenia socjalne, pracę i ogólnie o uzyskanie lepszego poziomu życia. Imigranci traktowali siebie jako konkurencję i pałali do siebie zazdrością. Respondenci przyznali również, że unikają innych imigrantów o tej samej narodowości.

Większość osób uważała (ponad 85% ankietowanych), iż Niemcy pomagają imigrantom
w znacznym bądź bardzo znacznym stopniu. Państwo pomaga również osobom, które starają się kształcić w postaci zasiłków, bądź darmowych mieszkań. Pojawiają się również opinie o pomocy w zakresie prawnym, znalezienia pracy czy też socjalnym. Siedem osób posiadało odmienne zdanie (8%, kobiety z wyższym wykształceniem, zarobki poniżej 2000€ miesięcznie) oraz osoby z pochodzeniem ukraińskim (23%). Wśród tej drugiej grupy pojawiła się opinia, iż państwo pomaga bardziej uchodźcom, niż imigrantom ekonomicznym.

4. Plany na przyszłość

Ważnym aspektem są również plany na przyszłość. Najliczniejsza – 37% grupa respondentów, planowała zostać w Niemczech i ustabilizować swój pobyt w tym kraju.
W przeciwieństwie do 29%  badanych, którzy planowali wyjechać z RFN. Pozostali respondenci (33%) nie byli zdecydowani w tej kwestii. Plany migracyjne respondentów były więc zróżnicowane w zależności od indywidualnej sytuacji życiowej badanych, zapatrywać co do życia w tym kraju.

--

Projekt został sfinansowany ze środków Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości na Uniwersytecie Jagiellońskim przekazanych Wydziałowi Geografii i Geologii.

Fot.1 Granica między Wschodnim a Zachodnim Berlinem

Fot.1 The border between East and West Berlin.

Fot.2 Panorama Berlina

Fot.2 The Berlin panorama

Fot.3 Mur Berlinski

Fot.3 The Berlin Wall

Fot. 4 Członkowie wyprawy na tle pałacu w Berlinskiej Metropolii

Fot.4 The part of group in the front of the castle in Berlin Metropole

Fot. 5 Część grupy na tle pałacu w  Poczdamie

Fot.5 The part of group in the front of the castle in Potsdam

1. Wykaz podjętych aktywności

Główną aktywnością zrealizowaną w ramach otrzymanego dofinansowania było zorganizowanie obozu naukowego w Bieszczadzkim Parku Narodowym w dniach 24-28.09.2023 r. W obozie uczestniczyło 9. studentów Wydziału Geografii i Geologii UJ oraz jeden doktorant. Obóz odbył się pod opieką naukową pracowników IGiGP UJ (dr hab. Janusz Siwek, prof. UJ oraz dr hab. inż. Bartłomiej Rzonca, prof. UJ).

2. Sumy wydatków wg rodzaju

W ramach projektu wydano 2699,57 zł w ramach pozycji finansowej „501 – Delegacje krajowe” (2320,00 zł) oraz „901 – inne wydatki bezpośrednie” (379,57 zł). Pozostało 0,42 zł.

3. Adres strony internetowej zawierającej materiał o charakterze edukacyjnym będący wynikiem projektu

Informacja o obozie naukowym, wraz z informacją o finansowaniu ze środków  ID.UJ została zamieszczona w sieci społecznościowej Facebook na profilu „HydroBieszczady”:

https://www.facebook.com/HydroBieszczady

Sprawozdanie z obozu ukazało się w tym profilu w dniu 16.11.2023. W późniejszych wpisie (6.12.2023) ukazały się treści merytoryczne związane z badaniami prowadzonymi w trakcie obozu.

--

Źródła odgrywają szczególną rolę środowisku przyrodniczym i są jednym elementów georóżnorodności Bieszczadzkiego Parku Narodowego. To bardzo specyficzne siedliska ale też i wyjątkowo wrażliwe na wszelkie zmiany. Zbiornik wód podziemnych zasilających źródła na Połoninie Wetlińskiej stanowią utwory fliszowe jednostki śląskiej czyli dostępne dla wody piaskowce poprzedzielane praktycznie nieprzepuszczalnymi łupkami. W czasie prac terenowych w latach 2007-2009 w Masywie Połoniny Wetlińskiej zidentyfikowaliśmy 879 wypływów wód podziemnych (ok. 48 źr/km2). W większości były to źródła epizodyczne lub okresowe, na ogół o niskiej wydajności, która nie przekraczała 0,5 L/s. Pozornym paradoksem jest fakt występowania tak licznych wypływów źródeł w sytuacji, gdy obszar ten odznacza się niekorzystnymi dla retencji wód warunkami hydrogeologicznymi. Jednakże to właśnie ta niska przepuszczalność podłoża oraz wysokie sumy opadów powodują występowanie bardzo rozproszonego systemu drenażu wód podziemnych. To właśnie dlatego reakcja na opad tutejszych potoków jest na ogół gwałtowna ale też i krótkotrwała. Tym bardziej ciekawy jest więc fakt występowania na północnych stokach Połoniny Wetlińskiej kilku dużych, a przy tym stałych źródeł, których wydajności dochodzą okresowo nawet do kilkudziesięciu litrów (na sekundę). Nawet w okresach letnich upałów „potrafią” one odprowadzać do 10 litrów wody na sekundę. Szczegółowe badania wykazały, że obszary zasilania tych źródeł znacznie wykraczają poza ich zlewnie topograficzne a zasoby wodne zbiornika wód podziemnych są nietypowo wysokie. Duże znaczenie w funkcjonowaniu tych źródeł odgrywają strefy nieciągłości tektonicznych, umożliwiające dopływ wód z rozległego obszaru zasilnia. Taki typ krążenia zasilających wód podziemnych wiąże się z dużą stabilnością wydajności źródeł w ciągu roku a także z zaskakującą stabilnością temperatury wody oraz składu chemicznego. Najciekawsze i największe wypływy objęliśmy stałym monitoringiem, który oprócz wydajności obejmował także ich cechy chemiczne oraz fizyczne. W trakcie Obozu w 2023 r. wykonaliśmy niezbędny serwis naszych punktów monitoringowych. Jak widać na rycinach część naszego sprzętu uległa trudnym warunkom zimowym – szkoda bo ciągłość niektórych naszych serii obserwacyjnych liczy już ponad 10 lat. Problemy udało się jakoś rozwiązać. Wykonaliśmy także pomiary wydajności źródeł, które posłużą nam do późniejszej kalibracji pomiarów automatycznych. Zainteresowanych badaniami źródeł na Połoninie Wetlińskiej zapraszamy do lektury naszych szczegółowych opracowań na ich temat (odnośniki na końcu).

Na przełomie września i października obył się „hydrobieszczadzki” obóz naukowy HydroRumunia w Karpatach Rumuńskich. Wstępne wyniki naukowe obozu zostały zaprezentowane na XII Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Młodych Badaczy pt. „Współczesne problemy i kierunki badawcze w geografii”.

Skład chemiczny badanych wód (na pionowej osi stężenia wyrażone w %mval, na poziomej osi numery próbek)
The chemical composition of stram water in the study area

Pozycja badanego obszaru na tle Łuku Karpat i granic Ministerstwo Aktywów Państwowych
The location of the study area in the Carpathians

Odczyn badanych wód pokazany na szczegółowej mapie obszaru badań.
The alkalinity of stream and spring water

Przewodność elektrolityczna (konduktancja) wód strumieniowych i źródlanych na badanym obszarze
Specific electrolytic conductivity (conductance) of stream and spring water in the study area.

Szczegółowa mapa dokumentacyjna (typy stanowisk)
Sampling sites

Użytkowanie terenu (opracowanie własne)
The landuse in the study area

Zdjęcie z prac terenowych (fot. Michał Pawłowski)
Field works (photo Michał Pawłowski)

Mapa geologiczna obszaru badań (opracowanie własne na podstawie danych z www.geoportal.igr.ro, data dostępu:15.10.2023 r.)
Geological map of the study area (on a base of www.geoportal.igr.ro)

Pasterski krajobraz badanego pasma (fot. Agnieszka Kozioł)
The landscape of the study area (photo Agnieszka Kozioł)

Ogólny opis realizacji projektu

Projekt odbył się w wiosce Fieschertal w kantonie Valais w Szwajcarii w dniach 26.07.2022 – 02.08.2022. Dni 26 lipca i 2 sierpnia w całości zostały przeznaczone na przejazdy na miejsce badań i z powrotem. Przejazd odbył się przez państwa: Polska, Czechy, Niemcy, Austria, Liechtenstein, Szwajcaria, natomiast w drodze powrotnej trasa przebiegała podobnie, jednak z pominięciem przejazdu przez Liechtenstein.

27 lipca odbyło się wyjście terenowe całego zespołu badawczego, którego celem było zobaczenie największego lodowca Alp – Aletsch. Wyjście miało charakter krajoznawczy i edukacyjny. W jego trakcie uczestnicy zwracali uwagę na skalę procesów geomorfologicznych w górach wysokich. Dokonywano również porównań dwóch systemów lodowcowych – badanego Fiescher oraz Aletsch. Alpejskią rzeźbę polodowcową porównywano również z rzeźbą Tatr. Dzięki podejściu pod współczesny lodowiec, uczestnicy mieli okazję doświadczyć potencjału geomorfologicznego współczesnego lodowca górskiego, co jest niemożliwe w warunkach tatrzańskich.

Od 28 do 30 lipca oraz 1 sierpnia prowadzono badania  w podgrupach. Przeprowadzono badania ankietowe z mieszkańcami wioski Fieschertal dotyczące postrzegania przez nich lodowca Fieschergletscher wypełniającego górną część doliny powyżej wioski. Ponadto, część mieszkańców zaznaczyła również na mapach obszary występowania geozagrożeń w badanej dolinie. Podczas wyjazdu udało się przeprowadzić w sumie 60 ankiet, co jest dobrą próbą statystyczną wśród 300 mieszkańców wsi (minimalna liczba ankiet została skonsultowana z dr. hab. Jarosławem Działkiem), oraz wypełnić około  map kognitywnych. Równolegle do badań ankietowych prowadzono badania z zakresu geomorfologii. Dokonano badania stopnia zwietrzenia głazów transportowanych przez lodowiec za pomocą młotka Schmidta, pomiaru rozmiarów i obtoczenia okruchów skalnych frakcji żwirowej obrabianych przez lodowiec oraz poboru próbek osadów frakcji drobniejszej, których analiza jest obecnie procedowana w laboratorium.

31 lipca odbył się wyjazd krajoznawczy do miejscowości Lauterbrunen i Interlakem. Wyprawa pozwoliła uczestnikom obserwować alpejską rzeźbę terenu, rozwiązania komunikacyjne zastosowane w górach wysokich, zabezpieczenia przeciw geozagrożeniom, infrastrukturę turystyczną, a także tradycyjne szwajcarskie budownictwo.

Zrealizowane cele

• ustalenie prawidłowości w odbiorze społecznym zmian klimatycznych w małej społeczności regionu alpejskiego, w szerszym ujęciu zbadanie wpływu zmian klimatycznych na wrażliwość i odporność małej społeczności w zachodniej Europie
• ustalenie prawidłowości dotyczących kierunków oraz względnego tempa zmian dolnej części doliny współcześnie zlodowaconej, określenie korelacji pomiędzy formami glacjalnymi i stokowymi, poznanie przez uczesników funkcjonowania systemu doliny współcześnie zlodowaconej
• określenie natężenia występowania i dynamiki określonych geozagrożeń w rejonie wioski Fieschertal, określenie sposobów przeciwdziałania im.

​

Opis badań

W ramach badań społecznych przeprowadzono badania ankietowe wśród mieszkańców wioski Fieschertal oraz miasta Fiesch. Zebrano w nich kolejno 57 i 3 ankiety. Formularze ankiety zostały przygotowane w wersjach niemiecko- i angielskojęzycznych. Częścią ankiety było uzupełnienie mapy kognitywnej - jej celem było zaznaczenie obszarów, gdzie według respondenta mogą wystąpić geozagrożenia, takie jak osuwisko, powódź i susza. Część respondentów zaznaczyła również obszary, gdzie występowały lawiny. Z częścią respondentów przeprowadzono również krótkie wywiady. Zwracali oni uwagę na sukcesywne zmniejszanie pokrywy śnieżnej w zimie na przestrzeni lat, jednak pomimo tego trendu, zdarzają się bardzo śnieżne zimy, co często powoduje zamknięcie drogi dojazdowej do wioski. Podano również informację, że w części stoku po wschodniej części wioski, gdzie występuje osuwisko, kilka lat wcześniej zasadzono las, który ma chronić przed postępowaniem zjawiska, oraz chronić przed lawinami zimą. 

Badania geomorfologiczne, poprzedzone pracami kameralnymi, skupiły się na dwóch metodach analizy osadów glacjalnych tj. teście odbiciowości młotkiem Schmidta oraz analizie obtoczenia osadów glacjalnych, które lokalizowano w miejscach względnie stabilnych, tak aby uniknąć możliwości przemieszczania materiału po stoku, co wiązałoby się z ryzykiem uzyskania błędnych wyników. Pomiaru klastów dokonywano zgodnie z metodą wykorzystywaną przez badaczy (Lucas 2013, Kłapyta i in. 2021) w trzech osiach – najdłuższej, średniej i najkrótszej, a do oceny obtoczenia wykorzystywano 6-stopniową skalę zaproponowana przez Powersa (1953). W badanym obszarze dokonano podziału na trzy systemy glacjalne tj. współczesny (zasięgi lodowca z lat: 2016, 2010, 1973), Małej Epoki Lodowej (1850) oraz stadiału Egesen (ok. 12000-11300 lat temu). W sumie udokumentowano 18 stanowisk dla młotka Schmidta, na których obito kilkadziesiąt głazów lub wygładów lodowcowych, co dało próbę ok. 2000 pomiarów. Pomiaru klastów dokonano na 12 stanowiskach, co dało próbę 600 pomiarów. Obecnie przygotowywana jest publikacja naukowa, której tematem będzie zróżnicowanie w zapisie i transporcie osadów glacjalnych we współcześnie zlodowaconej dolinie alpejskiej średniej wielkości. Z tego powodu, na stronie internetowej nie umieszczono szczegółowych wyników. Jeśli publikacja zostanie przyjęta do druku, na stronie zostanie umieszczony link do artykułu oraz jego abstrakt.

https://storymaps.arcgis.com/stories/6bf05191b86b417696ee4f149c7fa071?fbclid=IwAR1vIDBKXp3jkQtGfTz4ucsj5KaW2lOvJuSt1WIfIDL9iFl5im6q9Ps0cM4

Opiekunowie projektu:

dr hab. Elżbieta Gorczyca, prof. UJ

dr hab. Jarosław Działek, prof. UJ

Uczestnicy:

Dawid Siemek, koordynator części fizycznogeograficznej

Maja Madej, koordynator części społeczno-ekonomicznej

Filip Bolicki

Piotr Brauntsch

Bartłomiej Miłosz

Magdalena Jasionek

Aleksander Sielecki

Patryk Wacławczyk

Weronika Wierzgacz

--

Projekt został sfinansowany ze środków Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości na Uniwersytecie Jagiellońskim przekazanych Wydziałowi Geografii i Geologii.

Projekt „Innowacyjne metody wielowymiarowe w sedymentologii: nowe spojrzenie na żwiry serii witowskiej” był realizowany przez studencką grupę badawczą w składzie: Agata Kuźma, Szymon Mol, Jacob de Cerqueira, Luis Raúl Tovar Contreras, Anastasiia Deryk, Artur Galicki, Anton Leśniewski, Anna Mickiewicz, Nhung Phan, Karolina Potempa, Dominika Sosfa. Opiekunem projektu był dr Piotr Łapcik. W projekcie bardzo pomogły również osoby nie będące członkami projektu, w szczególności Krzysztof Ninard, a także Józef Brzózka i Amelia Janas.

Celem projektu było zbadanie odsłonięcia neogeńskich żwirów rzecznych w Witowie przy pomocy metod wielowymiarowych.

Pierwszy etapem projektu, poza studiami literaturowymi na temat badanych osadów, były wyjazdy terenowe. Odbyły się planowane wyjazdy do Witowa, podczas których najpierw wstępnie został rozpoznany teren i rozplanowane metody prac w odsłonięciu. Po wstępnym rozpoznaniu zespół przystąpił do poboru próbek otoczaków oraz pomiarów. Otoczaki były pobierane wzdłuż profilu w interwałach dziesięciocentymetrowych. Z każdego z interwałów zostało pobrane co najmniej 30 otoczaków. Opróbowany został odcinek profilu o miąższości 4,4 m.

Następnie część z zebranych otoczaków została zmierzona w terenie. Mierzony był rozmiar otoczaków w trzech wymiarach za pomocą suwmiarek, objętość przy użyciu wiader z wodą oraz masa. Określono również litologię każdego z otoczaków. Pozostałe próbki zostały przetransportowane do Instytutu Nauk Geologicznych UJ, pomierzone i zważone w pracowni kruszenia i przesiewania skał.

Uzyskane dane zostały poddane analizie z wykorzystaniem zintegrowanego zestawu metod statystycznych i wielowymiarowych.

Relacje pomiędzy osiami a, b i c każdego z otoczaków posłużyły do przypisania ich do klas ze względu na kształt w oparciu o metodę Sneed’a i Folk’a (1958). Dokonano projekcji zmierzonych wartości na diagram klasyfikacyjny. Przy pomocy testu PERMDISP na rozproszenie wielowymiarowe, zaimplementowanego w programie PAST, przeanalizowano zmienność relacji pomiędzy czterema zmiennymi w profilu pionowym w interwałach co 10 cm. Następnie wykonano wielowymiarowe analizy PCA w oparciu o pozycję w profilu, masę i trzy wymiary.

Relacje pomiędzy masą a pozycją w profilu, a także długością osi b a pozycją w profilu ilustrowano na wykresach ramka-wąsy. Dane zostały również przedstawione na diagramie Zingga. Liniowe trendy zmienności parametrów b/a i c/b Zingga oraz współczynnika płaskości Callieux zostały przedstawione na wykresie. Dokonano także aproksymacji wielomianowej trzeciego stopnia paramteru c/b Zingga oraz współczynnika płaskości Callieux. Analizy te wykonywano na uśrednionych wymiarach ziaren dla każdego z interwałów. Wynikiem wspólnej dyskusji grupy nad interpretacją uzyskanych wyników była propozycja wyznaczenia i usunięcia wartości odstających, które znacząco wpływały na wykresy rozrzutu otrzymane przy analizie PCA. 
 

Zebrane dane pozwalają na prowadzenie dalszych badań w tym zakresie. W przyszłości badania mogą być rozszerzone na większą ilość profili o większych miąższościach. Rezultaty prac studenckiej grupy badawczej zostaną w przyszłości opisane, a zespół podejmie próbę publikacji wyników w recenzowanym czasopiśmie. Treść o charakterze naukowo-poznawczym oparta na uzyskanych wynikach została opublikowana w mediach społecznościowych na Facebooku Koła Naukowego Geologów Studentów UJ, a także Instytutu Nauk Geologicznych UJ.

Link do treści zamieszczonych w Internecie:

https://www.facebook.com/kolonaukowegeologowstudentowuj/posts/pfbid02gyNsGR8sJQMqHMu9kdqp7m5vvXzohKeAGpXArFPFUdkRe5tJ3ALeY5FKtaHEtCmnl

--

Projekt został sfinansowany ze środków Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości na Uniwersytecie Jagiellońskim przekazanych Wydziałowi Geografii i Geologii.

Projekt „Działalność człowieka odciśnięta w piasku: analiza ichnologiczna piasków Pustyni Błędowskiej” był realizowany przez grupę badawczą w składzie: Filip Skuza, Mariusz Lemke, Filip Gałka, Andrea Karen, Agata Kuźma, Agata Biała oraz Jakub Wcisło.

Opiekunem projektu był profesor Alfred Uchman. W projekcie bardzo pomogły również osoby nie będące członkami projektu, w szczególności Krzysztof Ninard, a także Łukasz Weryński i Shannon Hsieh.

Celami projektu było udokumentowanie subfosylnych tropów zwierząt i ludzi w piaskach Pustyni Błędowskiej oraz ustalenie przestrzennego zasięgu ich występowania; możliwe najdokładniejsze ustalenie ich wieku oraz czasowe i przestrzenne powiązanie genezy poszczególnych zespołów tropów z etapami rozwoju Pustyni Błędowskiej.

Pierwszym i najbardziej czasochłonnym etapem projektu, poza studiami literaturowymi, były prace terenowe. Odbyło się kilkanaście wyjazdów terenowych w małych grupach składających się z uczestników projektu, w trakcie których wykonywano rozpoznawcze wkopy w różnych lokalizacjach na obszarze pustyni celem ustalenia przestrzennego zasięgu występowania tropów. Odsłaniano poziome powierzchnie w przedziale głębokości 10-30 cm w miejscach, gdzie odnaleziono tropy bydła. Dokonywano dokumentacji fotograficznej tropów, a najciekawsze zespoły tropów odrysowywano na folii celofanowej.

Udokumentowano liczne zespoły tropów w różnych obszarach pustyni, co pozwoliło na stworzenie mapy występowania tropów bydła. Zidentyfikowano również paleościeżki i kilka paleopastwisk.

Ostatnim etapem projektu było przeprowadzenie wywiadów z mieszkańcami wsi Klucze. Rozmowy ze starszymi mieszkańcami pozwoliły na stosunkowo dokładne wyznaczenie wieku i genezy tropów. Wskazują one jednoznacznie, że tropy pochodzą z końca lat 30-tych, 40-tych i początku lat 50-tych XX-wieku. W późniejszych latach wypas krów na Pustyni Błędowskiej nie występował. 

Są to pierwsze tego rodzaju badania przeprowadzone na tak młodych, pogrzebanych tropach bydła. Temat wymaga dalszych badań. Wstępne wyniki projektu zostały zaprezentowane przez Filipa Gałkę podczas ogólnopolskiej studenckiej konferencji naukowej „Dni Nauk o Ziemi”. Rezultaty zostaną opisane, a zespół podejmie próbę publikacji wyników w recenzowanym czasopiśmie naukowym.

Treść o charakterze naukowo-poznawczym oparta na uzyskanych wynikach została opublikowana w mediach społecznościowych na Facebooku Koła Naukowego Geologów Studentów UJ, a także Instytutu Nauk Geologicznych UJ.

Link do treści opublikowanych w Internecie:
https://www.facebook.com/kolonaukowegeologowstudentowuj/posts/pfbid01CeF8tXMi1VNe
wVjgmSXkZ2f15HpSzjT4NPSiNhB1P3tRLBp1ka2jZkEM3vcqS9el

--

Projekt został sfinansowany ze środków Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości na Uniwersytecie Jagiellońskim przekazanych Wydziałowi Geografii i Geologii.

Projekt „Poszukiwanie nowych wystąpień kamieni szlachetnych w Górach Izerskich” był realizowany przez studencką grupę badawczą w składzie: Filip Gałka, Agata Kuźma, Aleksandra Żmudzińska, Ewelina Rashid, Anna Mickiewicz, Józef Brzózka. W projekcie pomogła też osoba nie będąca członkiem projektu - Ewa Krasodomska.Opiekunem projektu była dr Beata Dziubińska.

Celem projektu była próba wykrycia nowych wychodni skał pierwotnych dla szafirów, rubinów i spineli występujących w aluwiach Sudetów Zachodnich, a także określenie miejsc ich podwyższonej na rzece Izerze, jednak z powodu nagłego i niespodziewanego napływu formalności związanych z badaniami na tym obszarze musieliśmy w ostatniej chwili zmienić Izerę na inne cieki: Kwisę; Kaczawę i Łomnicę.

Pierwszym punktem projektu był zakup i kompletacja licznego sprzętu eksploracyjnego i jego przygotowanie do działania w terenie; a także określenie przy pomocy geoportalu rodzajów i powierzchni obszarów chronionych pokrywających tereny, na których zamierzaliśmy robić badania.

Kolejnym etapem był wyjazd badawczy w Sudety Zachodnie, który odbył się w dniach 15 – 21 sierpnia 2022 r. Dni robocze zostały przeznaczone na pracę w terenie na rzekach: Izera – 15.08. 2022 r. Złotucha (obrzeża Jeleniej Góry) – 16.08.2022 r. – mała rzeczka będąca dopływem Bobru, wybrana pod przeszkolenie uczestników wyprawy jak prawidłowo korzystać ze sprzętu do płukania; a przede wszystkim nauka jego prawidłowego ustawiania na rzece Kwisa – 17.08.2022 r. (Świeradów Zdrój) Kaczawa – 18.08; 19.08 2022 r. (odcinek Nowa Ziemia – Nowy Kościół) Łomnica – 20.08.2022 r. (Mysłakowice) Hałdy w Radzimowicach – 21.08.2022 r. – Niedziela; jako dzień nie roboczy przeznaczony został na poszukiwania minerałów na hałdach będących pozostałością po eksploatacji złoża polimetalicznego Stara Góra; a także na podsumowanie badań i powrót do Krakowa.

Głównym sprzętem, którym posługiwaliśmy się w celu pozyskiwania i przesiewania materiału aluwialnego były saperki; ręczne pompy do zasysania materiału ze szczelin i przegłębień; płucznie i miski do płukania złota. We wszystkich rzekach oprócz Kaczawy nagromadzenia kamieni wspomnianych minerałów razem wziętych były bardzo niskie; i choć na samej Kaczawie także nie stwierdziliśmy podwyższonych koncentracji to w stosunku do pozostałych rzek taka koncentracja była i wynosiła ponad 200 ziaren kamieni szlachetnych (głownie granaty) na niecały metr sześcienny materiału.

Po wyjeździe przygotowaliśmy relację, która została opublikowana na Facebooku Koła Naukowego Geologów Studentów UJ, a także Instytutu Nauk Geologicznych UJ. Poza tym część zebranych okazów przekazaliśmy do instytutu w celu ubogacenia kolekcji. Poniżej znajdują się linki do stron, na których została zamieszczona relacja:
https://www.facebook.com/kolonaukowegeologowstudentowuj
https://www.facebook.com/ujgeologia
https://www.facebook.com/photo?fbid=3356567501329627&set=pcb.3324201391232905

--

Projekt został sfinansowany ze środków Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości na Uniwersytecie Jagiellońskim przekazanych Wydziałowi Geografii i Geologii.

Cele projektu

Skład zespołu

• Ziółkiewicz Weronika,
• Słotwiński Jakub,
• Pędracka Barbara,
• Nawrot Marcelina,
• Duda Arkadiusz

Opiekun naukowy: dr hab. Dorota Matuszko, prof. UJ

​Wyniki

Celem projektu była charakterystyka czynników meteorologicznych groźnych dla uprawy winorośli w winnicy Uniwersytetu Jagiellońskiego „Nad Dworskim Potokiem” w Łazach. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że najważniejszym zagrożeniem meteorologicznym dla uprawy winorośli w Łazach są bardzo silne (>30 mm) oraz długotrwałe opady deszczu pojawiające się w maju oraz czerwcu, a więc na początku kwitnienia winorośli. Częstość występowania takich dni w wieloleciu wynosi jedynie 2%, jednak w istotny sposób przyczyniają się one do opóźnienia i zmniejszenia kwitnienia. Z tego powodu najbardziej niekorzystnym rokiem dla uprawy winorośli był 2010, w którym w maju wystąpiła rekordowa miesięczna suma opadów, wynosząca 334,1 mm.

Bardzo niebezpieczne są również przymrozki. W okresie wiosennym mogą one doprowadzić do zwiędnięcia i uschnięcia latorośli, natomiast w okresie jesiennym do uszkodzenia liści, co wiąże się z zakończeniem procesu fotosyntezy przed osiągnięciem pełnej dojrzałości owoców. W analizowanym wieloleciu częstość występowania przymrozków wiosennych na wysokości 200 cm wynosi 28%, a jesiennych 19%. Wyjątkowo niskie plony uzyskano również w roku 2013 na skutek zniszczeń wywołanych przez gradobicie. Takie zdarzenia mają jednak charakter incydentalny, średnia roczna liczba dni z opadem gradu wynosi jedynie 3,2. Częstość występowania szczególnie korzystnych dni upalnych i gorących w okresie dojrzewania owoców od czerwca do października wynosi 27%. W roku 2018 w winnicy osiągnięto najwyższe plony, wtedy też wystąpiło najwięcej dni gorących oraz najmniej dni z przymrozkiem. Pomiar wykonany przy użyciu drona wyposażonego w kamerę termowizyjną pozwolił na wyznaczenie miejsc o najlepszych predyspozycjach termicznych oraz uwidocznił najbardziej narażone na stres cieplny obszary z zerodowanej odsłoniętą glebą.

Efekty

Opublikowana w intrenecie mapa narracji (https://arcg.is/0iju850) stanowi syntezę wyników otrzymanych na podstawie przeprowadzonych badań. Ponadto, w ramach działań promocyjnych i popularyzacyjnych, zespół na bieżąco relacjonował swoje działania korzystając z mediów społecznościowych tj. facebook i instagram. Posty o naszej działalności zamieszczane były między innymi na fanpejdżu Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej (https://www.facebook.com/IGiGP). Członkowie zespołu wystąpili również na dwóch ogólnopolskich konferencjach naukowych prezentując 2 referaty i poster z wynikami swoich badań.

Udział w projekcie pozwolił wszystkim członkom zespołu na zdobycie nowych, cennych doświadczeń i umiejętności. Dzięki pracy grupowej mieliśmy okazję nauczyć się wspólnego zarządzania czasem i planowania badań. Dużą nowość stanowiło dla nas zarządzanie finansowymi zasobami projektu i formalności z tym związane. Bardzo cieszymy się również, że mieliśmy okazję przedstawić wyniki naszej pracy na konferencjach naukowych. Doświadczenie związane z publicznymi wystąpieniami z pewnością zaprocentuje w przyszłości. Ponadto nauczyliśmy się korzystać z nowych narzędzi takich jak ArcGIS Story Maps, ArcGIS Online oraz Map Viewer, które mamy nadzieję wykorzystywać dalej zarówno w trakcie studiów, jak i w pracy zawodowej. Mieliśmy również okazję nauczyć się nowoczesnej metody zbierania danych termicznych przy pomocy kamery termowizyjnej zamocowanej na dronie. Poznanie możliwości i ograniczeń jakie wiążą się z zastosowaniem wyżej wymienionych programów i metod badań pomoże nam w przyszłości lepiej je wykorzystać. Mamy nadzieję, że przykład pracy naszego Zespołu zachęci innych studentów do udziału w projektach naukowych, a dla kandydatów na studia stanie się bodźcem do wyboru studiów w Instytucie Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ.

--

Projekt został sfinansowany ze środków Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości na Uniwersytecie Jagiellońskim przekazanych Wydziałowi Geografii i Geologii.

16.05.2022 - 30.11.2022

Uczestnicy projektu: Patrycja Wójtowicz, Anna Rudnik, Agnieszka Kafel, Wojciech Haska, Agnieszka Kozioł, Kinga Pytka, Anna Podgórska, Mateusz Pysz, Anastazja Ryba, Joanna Hałys, Katarzyna Filip, Magdalena Bajer
 

Opiekuni naukowi projektu: Łukasz Musielok, Mateusz Stolarczyk
 

Cele projektu:
• poznanie środowiska przyrodniczego Gorców ze szczególnym uwzględnieniem zróżnicowania pokrywy glebowej dolin potoków Jaszcze i Jamne,
• zweryfikowanie istniejących materiałów kartograficznych podczas badan terenowych
• przygotowanie zaktualizowanego, zgodnie z kryteriami Systematyki gleb Polski, opracowania dolin potoków Jaszcze w postaci posteru

Wykaz podjętych aktywności:
Od 16 maja zaczęto przygotowanie merytoryczne do zaplanowanych później zadań. Uczestnicy projektu zapoznali się z materiałami kartograficznymi i dostępną literaturą. Następnie wybrano stanowiska badawcze, które zostały przeniesione na podkład Numerycznego Modelu Terenu oraz na ortofotomapę. Zakupiono niezbędny sprzęt badawczy, tzn. odbiornik GPS. Od 18 do 23 lipca 2022 odbył się obóz terenowy, na którym wykonano badania na wybranych stanowiskach badawczych w dolinach potoków Jaszcze i Jamne. Wykopano 21 odkrywek glebowych, które zostały opisane i zaklasyfikowane według Systematyki Gleb Polski. Z każdej odkrywki pobrano próbki do analiz laboratoryjnych. Po zakończeniu badań terenowych uzyskane wyniki zostały opracowane m. in. przy użyciu oprogramowania GIS. Pozycja taksonomiczna gleb na badanych stanowiskach uzyskana zgodnie z Systematyką gleb Polski została porównana i zweryfikowana z typologią gleb na tych samych stanowisk opracowaną w latach 60. ubiegłego wieku.

Na podstawie uzyskanych informacji wykonano poster, który został zaprezentowany na XI Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Młodych Badaczy 

(http://denali.geo.uj.edu.pl/konferencja/oknmb/assets/files/Abstrakt2022.pdf, str. 48).

Prezentacja posteru została wyróżniona jako najlepsze wystąpienie podczas sesji posterowej XI OKNMB. Ponadto Na stronie internetowej oraz Facebooku Koła Geografów zamieszczono raport o charakterze naukowo-poznawczym.

--

Projekt został sfinansowany ze środków Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości na Uniwersytecie Jagiellońskim przekazanych Wydziałowi Geografii i Geologii.

Galeria

Wykaz podjętych aktywności

Główną aktywnością zrealizowaną w ramach otrzymanego dofinansowania było zorganizowanie obozu naukowego w Bieszczadzkim Parku Narodowym w dniach 25.09 – 2.10.2022 r. W obozie uczestniczyło 15. studentów Wydziału Geografii i Geologii UJ, w tym troje doktorantów. Obóz odbył się pod opieką naukową trzech pracowników IGiGP UJ (dr hab. Janusz Siwek, mgr Mateusz Stolarczyk, dr hab. inż. Bartłomiej Rzonca).

Wyniki badań przeprowadzonych w czasie trwania obozu zostały zgłoszone do prezentacji na międzynarodowej konferencji naukowej „Air and Water” w Rumuni. Do prezentacji na konferencji zakwalifikowane zostały 4 abstrakty.

Lista uczestników projektu

Adres strony internetowej zawierającej materiał o charakterze edukacyjnym będący wynikiem projektu

Informacja o obozie naukowym, wraz z informacją o finansowaniu ze środków ID.UJ została zamieszczona w sieci społecznościowej Facebook na profilu „HydroBieszczady”:

https://www.facebook.com/HydroBieszczady

Sprawozdanie z obozu ukazało się w tym profilu w dniu 6.10.2022. W późniejszych wpisach (postach) ukazały się treści merytoryczne związane z badaniami prowadzonymi w trakcie obozu.

--

Projekt został sfinansowany ze środków Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości na Uniwersytecie Jagiellońskim przekazanych Wydziałowi Geografii i Geologii.